Każdemu z nas zależy na bezpieczeństwie naszych dzieci na placach zabaw. Aby miejsca takie jak plac zabaw zostały dopuszczone do użytku muszą spełnić szereg rygorystycznych norm europejskich i wymogów prawnych. Przepisy mają na celu sprawić, by korzystanie z ogólnodostępnych urządzeń było bezpieczne oraz możliwie najbardziej komfortowe. W artykule przybliżymy niezbędne kroki jakie należy podjąć, aby powstał atrakcyjny i zgodny plac zabaw.
Konsultacje społeczne oraz ocena potrzeb lokalnych mieszkańców
Pierwszą rzeczą, jaką warto zrobić przed przystąpieniem do budowy jest zaczerpnięcie opinii okolicznych mieszkańców. Ich wskazówki będą niezwykle cenne, gdyż mogą dotyczyć między innymi najodpowiedniejszej lokalizacji placu zabaw a także tego, jakie urządzenia powinny się tam znaleźć.
W sytuacji, gdy nigdzie wokół nie ma podobnej infrastruktury, warto zdecydować się na przyrządy uniwersalne dla dzieci w różnym wieku. Jeśli jednak w okolicy znajduje się podobna inwestycja, można postawić na urządzenia, których w tamtych lokalizacjach brakuje np. skate park, siłownia plenerowa czy kompleksowy obiekt łączący różne rodzaje urządzeń dla dzieci. Wybierając najodpowiedniejszą wielkość placu zabaw warto sprawdzić jak wiele dzieci mieszka w okolicznych blokach i domach jednorodzinnych. Pomocne będzie również sprawdzenie odległości placu zabaw od szkół, przedszkoli oraz placówek dla dzieci niepełnosprawnych. Należy też pamiętać o konieczności przystosowania obiektu poprzez wyposażenie w specjalnie zaprojektowane urządzenia oraz zabezpieczenia dla niepełnosprawnych – jeśli użytkownikami mają być dzieci z niepełnosprawnościami. Swojego rodzaju nowością stosowaną w ciągu ostatnich kilku lat w obiektach małej architektury jest tworzenie kompleksów angażujących zarówno dzieci jak również dorosłych. Przykładem jest budowanie placów zabaw oraz siłowni plenerowych koło siebie. Należy jednak pamiętać, oby były one od siebie oddalone lub oddzielone ogrodzeniem – Punkt 4.1 normy PN-EN 16630:2015-06.
Dzięki sprecyzowaniu potrzeb lokalnej społeczności możliwe będzie dokładniejsze określenie grupy docelowej oraz dostosowanie do jej możliwości i zainteresowań placu zabaw. Po przeprowadzeniu konsultacji społecznych może się okazać, że lepszym rozwiązaniem dla okolicznych mieszkańców będzie budowa skateparku zamiast placu zabaw.
Projekt nowego placu zabaw
Jeśli wybraliśmy już odpowiednią lokalizację placu zabaw można przystąpić do jego projektowania. Projekt placu zabaw to jeden z najważniejszych elementów. Posiadanie projektu placu zabaw, który jest dobrze skonstruowany i sprawdzony pod kątem zgodności z normami i przepisami prawa, pozwala na uniknięcie dodatkowych kosztów na dalszych etapach inwestycji.
Przepisy i normy
Jeżeli chodzi o regulacje prawne w Polsce, place zabaw podlegają pod następujące przepisy:
-Dyrektywa w sprawie Ogólnego Bezpieczeństwa Produktów (2001/95/WE)
Dyrektywa wymaga, aby producenci i dystrybutorzy wprowadzali do obrotu wyłącznie wyroby bezpieczne – w tym przypadku odnosi się to do urządzeń zabawowych oraz nawierzchni.
-Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U z 2002 r. nr 75, poz. 690, z późn. zm.),
Powyższe rozporządzenie reguluję między innymi odległość placu zabaw od ulic, budynków oraz parkingów.
-Ustawę z dnia 7.07.1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 1994 r. nr 89, poz. 414, z późn. zm.),
Ustawa kwalifikuję plac zabaw jako obiekt małej architektury oraz precyzuję kwestię dotyczące dokumentacji projektowej oraz odbioru i późniejszych kontroli obiektu.
Przepisy prawa budowlanego regulują wymagania w zakresie odległości placu zabaw od ulic, budynków mieszkalnych oraz miejsc parkingowych. Obejmują również kwestie związane ze zgodnością dokumentacji projektowej, odbiorem nowego placu zabaw oraz kontrolami pięcioletnimi.
– Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31.12.2002 r. (Dz. U. Nr 6 poz 69 z 2003r. z późn. zm.), w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkoła i placówkach
Zgodnie z Rozporządzeniem (§ 9 ust. 3):„Szkoły i placówki nabywają wyposażenie posiadające odpowiednie atesty i certyfikaty”.
Natomiast normy europejskie określają wymagania bezpieczeństwa w zakresie rozwiązań konstrukcyjnych. Podczas sporządzania dokumentacji projektowej warto zadbać o odpowiednie rozplanowanie poszczególnych elementów – zapewnienie odpowiednich stref bezpieczeństwa oraz dostosowanie urządzeń zabawowych do wymagań poszczególnych części norm PN-EN 1176.
Co jeszcze należy uwzględnić przy projekcie? Projektując plac zabaw przede wszystkim warto wziąć pod uwagę oczekiwania dzieci ze względu na stopień podejmowanego ryzyka oraz możliwości wspierania rozwoju dziecka przez zabawę.
W związku z obecnie panującym trendem podążania za ekologią projektanci coraz częściej sięgają po materiały przyjazne środowisku oraz rozwiązania konstrukcyjne wykorzystujące naturalne ukształtowanie terenu. Dobrym przykładem korzystania z tego przywileju są tory przeszkód, ścianki do wspinania oraz zjeżdżalnie na wzniesieniach. Podczas sporządzania projektu należy również uwzględnić aspekt związany z zapewnieniem cienia najmłodszym podczas zabawy w słoneczne dni, aby ochronić je przed nadmiernym wpływem promieniowania. W tym przypadku można skorzystać zarówno z istniejącej infrastruktury, drzew lub wyposażeniu samego obiektu lub poszczególnych urządzeń w elementy tworzące cień np. piaskownice z zadaszeniem.
Ogrodzenie
Konieczność montażu ogrodzenia placu zabaw nie wynika z przepisów, lecz z odpowiedzialności cywilnej i zdrowego rozsądku. Powinno być wykonywane wszędzie tam, gdzie na plac mogą wchodzić psy, gdy jest on zlokalizowany blisko drogi, stromej skarpy lub zbiornika wodnego.
Materiały zastosowane do produkcji urządzeń zabawowych
Przy produkcji urządzeń zabawowych zgodnie z normą PN-EN 1176-1:2017-12 należy wybierać materiały, które posiadają odpowiednią jakość oraz nie są toksyczne. Wszystko zależy od tego, na jakie rozwiązanie zdecyduje się inwestor. Dobrze zwrócić uwagę na wytrzymałość, zużycie oraz dostępność części zamiennych materiałów, które chcemy wybrać. Do najpopularniejszych należą drewno, metal oraz tworzywa sztuczne.
Metal
Metal stosuje się najczęściej do wykonywania: części zjazdowych zjeżdżalni, tuneli oraz wzajemnie współpracujących i narażonych na ścieranie elementów: zawiesi huśtawek wahadłowych, ślizgów strażackich czy rur drabinek. Trwałość metalu jest nieporównywalnie większa aniżeli drewna. Metal nie wymaga corocznych konserwacji, nie pęka, nie gnije. Natomiast nie można zapominać o wysokiej podatności tego materiału na działanie promieniowania słonecznego – nagrzewanie ślizgów strażackich czy zjeżdżalni wykonanych z metalu. Aby zapobiec możliwym poparzeniom skóry dzieci należy ustawić metalowe urządzenie w cieniu.
Drewno
Drewno jest zdecydowanie bardziej przyjazne środowisku od metalu. Wyroby drewniane są łatwe w obróbce, co umożliwia uzyskanie nietypowych kształtów. W związku z tym, że drewno ma mniejszą trwałość należy je odpowiednio zabezpieczyć oraz konserwować na przykład za pomocą impregnatów, lakierów oraz olejów.
Jeśli chodzi o wyroby drewnopodobne często pada również pytanie sklejka czy HDPE?
HDPE to zdecydowanie droższe, ale trwalsze i mniej kłopotliwe rozwiązanie. Sklejka zapewnia zabezpieczenie przed wpływem warunków atmosferycznych, ale jest bardziej podatna na utratę koloru, rozwarstwianie oraz pękanie. HDPE nie wymaga dodatkowej konserwacji oraz jest łatwiejsze do utrzymania w czystości.
HPL
Na rynku jest dostępna także płyta HPL, najczęściej stosuję się ją do wypełnienia balustrad, zadaszeń oraz elementów uzupełniających.
W przypadku niektórych urządzeń (na przykład bujaków) konieczne może być określenie dopuszczalnej wagi użytkownika, natomiast w przypadku zastosowania nawierzchni amortyzującej konieczne jest spełnienie normy PN-EN 1177+AC:2019-04 określającej właściwości amortyzujące upadek. Istnieje wiele innych norm i przepisów, bez spełnienia których nie ma możliwości oddania placu zabaw do użytku.
W związku z tym, aby powstał bezpieczny obiekt dla maluchów, osoba projektująca plac zabaw powinno przestrzegać zarówno wymagań prawa, norm europejskich serii PN-EN 1176 oraz zdrowego rozsądku.
Rodzaje placów zabaw
Najczęściej wyposażenie placu zabaw stanowią: piaskownica, zjeżdżalnia, huśtawka, bujak, karuzela oraz zestawy zabawowe. Niektórzy inwestorzy decydują się na budowę placów zabaw, które posiadają temat przewodni lub są skierowane do określonej grupy użytkowników. Osoba projektująca plac zabaw powinna rozumieć potrzeby dzieci dotyczące zabawy i ryzyka, jak rozwijają różne umiejętności i jakie potrzeby mają dzieci niepełnosprawne. Zanim dokonamy wyboru urządzeń zabawowych należy określić dla jakiej grupy wiekowej obiekt ma być przeznaczony. Skomplikowane urządzenia zabawowe jak wielopiętrowe linaria czy ścinaki wspinaczkowe mogę nie być najlepszym rozwiązaniem dla najmłodszych maluchów, które zdecydowanie lepiej odnajdą się w piaskownicy czy mniej zaawansowanych zestawach zabawowych. Pomocne będzie na pewno odwołanie się do normy PN-EN 1176-1:2017-12, gdzie znajdziemy podział wyposażenia placów zabaw na urządzenia łatwo i trudnodostępne.
Wybrane przykłady tematycznych placów zabaw:
Linowe – wyglądem przypominają wielkie pajęcze sieci. Składają się głównie z urządzeń takich jak linaria oraz piramidy linowe. Dzieci podczas zabawy ćwiczą jednocześnie mięśnie ciała oraz umysł. Co ciekawe na rynku są dostępne piramidy, które sięgają nawet 8 metrów wysokości! Możemy spotkać się z linariami wyposażonymi dodatkowo w zjeżdżalnie, ślizg strażacki, różnego rodzaju pomosty oraz tunele. Normą, która skupia specjalistyczne wymagania co do urządzeń linowych jest PN-EN 1176-11:2014-11.
Manipulacyjne – zaliczamy do nich urządzenia zabawowe, które rozwijają kreatywność i zdolność logicznego myślenia np. gra – tablica „kółko i krzyżyk”; gra – tablica” Liczydło” tory przeszkód, labirynty. Opisane urządzenia manipulacyjne podlegają głównie pierwszej podstawowej części normy PN-EN 1176-1:2017-12
Edukacyjne – czyli innymi słowy nauka przez zabawę. Place zabaw zawierające urządzenia zabawowe, które wspierają naukę podstawowych praw fizyki oraz logiki. Są to między innymi ścianki z lustrami, liczydła, stoliki, plansze do gier, tablice do malowania czy labirynty. Urządzenia edukacyjne posiadają wiele walorów – zdolność odbijania światła, możliwość manewrowania ruchomymi elementami – kręcenie kulkami, przesuwanie gałkami. Zabawa z wykorzystaniem urządzeń edukacyjnych pobudza myślenie i uczy rozwiązywać problemy jak w przypadku gry w warcaby czy pokonywania labiryntów.
Muzyczne – Panele muzyczne to urządzenia, które umożliwia dzieciom tworzenie własnych melodii oraz naśladowanie dźwięków. Plenerowe instrumenty muzyczne wspomagają koncentrację i uważne słuchanie. Przykładami takich urządzeń są bębenki, dzwony rurowe, ksylofon oraz wiele innych.
Integracyjne – place zabaw, który oprócz standardowego sprzętu jak piaskownica jest wyposażony w urządzenia dostosowane do wymagań osób posiadających niepełnosprawności – np. ograniczenia ruchowe. Do takich urządzeń możemy zaliczyć huśtawki oraz karuzele integracyjne posiadające specjalne platformy, na które można wjechać wózkami inwalidzkimi. Dodatkowo w obiektach, w których zamontowane są urządzeniach dla niepełnosprawnych stosuję się szerokie rampy umożliwiające łatwiejsze poruszanie się osób niepełnosprawnych po obiekcie. Warto również zwrócić uwagę, że urządzenia powinny być tak skonstruowane, aby umożliwiały bezproblemową obsługę urządzenia przez opiekuna oraz być odpowiednio zabezpieczone na przykład za pomocą dodatkowego ogrodzenia.
Ekologiczne – Celem takich obiektów jest zapewnienie kreatywnej zabawy w zgodzie z budowaniem świadomości ekologicznej od najmłodszych lat.W eko placach producenci wykorzystują materiały z recyklingu np. tory przeszkód buduję się ze starych opon samochodowych czy wykorzystanie drewna z palet do budowy domków zabawowych czy szałasów. Jednym z trendów jest wykorzystanie do aranżowania placów zabaw żywej roślinności. Bardzo dobrze sprawdzają się w tym przypadku witki wierzbowe, których zaletą jest wzrost i rozwój w kształcie nadanym przez człowieka. W ten sposób możemy na przykład otrzymać domek, tunel czy parawan zacieniający piaskownicę w całości złożony z naturalnej roślinności. Najważniejsze, aby rośliny umieszczone na placu zabaw były bezpieczne (NIE TRUJĄCE!), odporne na uszkodzenia mechaniczne oraz atrakcyjne dla najmłodszych im bardziej barwne liście, owoce oraz kora tym lepiej.
Wyposażenie dodatkowe
Zgodnie z normą zakres kontroli i uwzględnienie wyposażenia dodatkowego jak kosze na śmieci, ławki, osłony zacieniające czy tablice informacyjne powinno być określane indywidualnie, ponieważ WYPOSAŻENIE DODATKOWE nie jest ujęte w częściach serii PN-EN 1176 dla szczególnych typów urządzeń; dlatego wyroby takie jak kosz na śmieci czy ogrodzenie nie są oceniane pod kątem zgodności z serią EN 1176, ale PODLEGAJĄ OCENIE RYZYKA.
Nawierzchnia bezpieczna
Jedną z głównych przyczyn urazów dzieci na placach zabaw jest upadek na podłoże. Najważniejszą funkcją nawierzchni bezpiecznej na placu zabaw jest zatem amortyzacja upadku użytkownika. Wymagania bezpieczeństwa dla nawierzchni stosowanych na placach zabaw określa norma PN-EN 1177+AC:2019-04. Seria norm PN-EN 1176 wymaga, aby nawierzchnia bezpieczna znajdowała się pod wysokimi urządzeniami, czyli tam, gdzie dzieci bawią się na wysokości powyżej 60 cm. Jednak nie jest to jedyna reguła – nawierzchnię montowaną na placu zabaw dobiera się do Wysokości Swobodnego Upadku poszczególnych urządzeń zabawowych. Należy podkreślić, że w związku z tym nawierzchnia, która amortyzuję upadek bujaka sprężynowego, wcale nie musi być odpowiednia na przykład dla huśtawki wahadłowej. W przypadku huśtawek wahadłowych, karuzeli czy zjeżdżalni występują bardziej skomplikowane zasady wyliczania WSU oraz przestrzeni minimalnych, co wiąże się z koniecznością zapewnienia odpowiedniego podłoża wokół tych urządzeń niezależnie od wysokości sprzętu.
Obecnie na rynku dostępne są nawierzchnie naturalne i syntetyczne. Nawierzchnia trawiasta czy ziemia w dobrym stanie są dopuszczalne przy wysokości swobodnego upadku do metra. Podłoża sztuczne odznaczają się większą trwałością i odpornością na działanie warunków atmosferycznych. Często spotykanym błędem w przypadku nawierzchni syntetycznych jest określanie w przetargach jedynie grubości nawierzchni, ponieważ dwie nawierzchnie o tej samej grubości mogą mieć różny poziom amortyzacji upadku. Zawsze powinna być określona wysokość swobodnego upadku, a nawierzchnia powinna być do tego parametru dostosowana.
Dodaj komentarz